Каспий теңізіндегі су деңгейінің төмендеуі: статистика мен факты
Биыл Каспий теңізінің деңгейі бұрын-соңды болмаған ең төмен көрсеткішке түсті. Су ресурстары және ирригация министрлігінің мәліметінше, 2006 жылдан бері теңіздің деңгейі тұрақты түрде төмендеп, 1,83 метрге азайған.
Орташа жылдық төмендеу шамамен 9,6 см құрайды, бұл үрдіс экологиялық жүйеге теріс әсер етуі мүмкін. 2025 жылы Каспий теңізінің деңгейі Балтық жүйесі бойынша 29,21 метрге жетеді деп күтілуде, бұл рекордтық төмен көрсеткіш.
Климаттың әсері: неге Каспий теңізі төмендеп жатыр?
Климаттың өзгеруі, ауаның температурасының жоғарылауы және су шаруашылығындағы үрдістер Каспий теңізінің су деңгейін төмендетуге себеп болып отыр. Егер қазіргі жағдайлар өзгермесе, 2030 жылға қарай теңіз деңгейі 30,2 метрге дейін түседі. Бұл жағалаудағы экожүйеге елеулі зиян келтіруі ықтимал.
Каспий теңізінің деңгейінің төмендеуінің экономикалық әсерлері
Каспий теңізінің су деңгейінің төмендеуі порт акваториясының тереңдігіне тікелей әсер етеді. Қазіргі уақытта порттардың орташа тереңдігі 4,5 метрді құрайды, ал кеме қатынасы үшін қажет көрсеткіш 6,5-7 метр болуы тиіс. Осыған байланысты жүк тасымалдаушы кемелер толық жүктелмей, тек 75% көлемінде ғана пайдаланылады.
Шаралар мен шешімдер: теңізді құтқару
Министрлік Тегеран конвенциясы шеңберінде Каспий маңы мемлекеттерімен өңірлік әріптестікті күшейтуге ниетті. Құрық портының акваториясы мен кіреберіс арнасында түбін тереңдету жұмыстары аяқталып, өтпелі тереңдік 5,5 метрден 7-8 метрге дейін ұлғайтылды. Алдағы уақытта Ақтау портында да тереңдету жұмыстары жоспарлануда.
Атқарылған жұмыстардың нәтижесінде теңіз кемелері өз жүк көтергіш әлеуетін толық көлемде пайдалана алатын болады.
Каспий теңізінің экологиялық жағдайы: не істеу керек?
Экологтар теңіз деңгейінің төмендеуінің экосистемаға әсерін зерттеп, жағалаудағы флора мен фаунаға қауіп төндіріп отырғанын ескертеді. Суды сақтау, экологиялық жобаларды жүзеге асыру және халықты ақпараттандыру – осы мәселені шешудің басты жолдары.
Қорытынды: Каспий теңізін сақтау үшін не қажет?
Каспий теңізінің деңгейінің төмендеуіне қарсы күрес тек мемлекеттік деңгейде ғана емес, халықаралық ынтымақтастықты да талап етеді. Экологиялық дағдарысқа жол бермеу үшін жүйелі шаралар мен бағдарламаларды жүзеге асыру қажет.
